Yörede, ’vargit’, ’döngeri’, ’yıkılgit’ ve ’güzgülü’ isimleri ile anılan bu çiçek, kışın habercisi olarak biliniyor ve yaylalardan göç etme zamanının geldiğini haber veriyor. Bu çiçeklerin açması, yükseklere her an kar düşebileceği anlamına geliyor.
Karadeniz Bölgesi’nde yayla göçlerinin zamanlamasını göstermesi açısından ’vargel’ ve ’vargit’ çiçekleri (güz çiğdemi) büyük önem taşıyor. Beyaz ve mor renkleri ile Karadeniz yaylalarını donatan güz çiğdemi, ilkbaharda ve sonbaharda olmak üzere yılda iki kez kendini gösteriyor. İlkbaharda yaylalara çıkma zamanını geldiğini gösterdiği gerekçesiyle yöre halka tarafından ’vargel’ olarak anılıyor. Eylül-Kasım aylarında yeniden açan güz çiğdemi, bu kez de yaylalardan göçün zamanı geldiğini bildiriyor. Bu mevsimde de yörede ’vargit’, ’döngeri’, ’yıkılgit’ ve ’güzgülü’ gibi isimlerle anılan bu çiçek, yaylacılara kışın kapıda olduğunu ve artık yaylalardan inmeleri gerektiğini haber veriyor. Çünkü ’vargit’ çiçeklerinin açması yükseklere her an kar düşebileceğini gösteriyor. Bu gerçeği bilen yayla sakinleri de köylerine ve şehir merkezlerine göç ediyor. Ordu’nun ünlü turizm merkezi Çambaşı Yaylası’nda da ’Güz Çiğdemi’ çiçekleri açmaya başladı.
GÜZÇİĞDEMİ
Güz çiğdemi (colchicum autumnale) yani ’vargit’ Liliaceae familyasından soğanlı, otsu ve gövdesiz bir bitki. Bir tür laleye benzeyen, yerden 15-20 santim uzunluğunda, sapının üzerinde mor ve beyaz yaprakları bulunuyor. 800 ila 2 bin rakımlarında orman açıklıklarında, çayır ve meralarda doğal olarak yetişiyor. Halk arasında güz çiğdemine ’acı çiğdem’ adı da verilir. Bu güzel çiçekli bitki aslında son derece zehirlidir. Yaprak ve soğanlarında ’colchicin’ denilen alkoloid bulunur. Bu yüzden Romalılardan beri tıp alanında kullanılmaktadır. Günümüzde ise en önemli kullanım alanı ıslah çalışmalarında mutasyon oluşturmaktır. Çayırlarda otlayan hayvanlar çok küçük dozda yeseler bile birkaç saat içinde zehirlenip ölebilirler.
